Joharivenster

Wat is het Joharivenster?

Het Johari-venster is een eenvoudig instrument voor het illustreren en verbeteren van zelfbewustzijn en wederzijds begrip tussen individuen. Het model kan ook worden toegepast om de relatie tussen twee groepen te versterken, waardoor het vaak wordt ingezet ter ondersteuning van teamontwikkeling.

Het Johari-venster, gecreëerd in 1955 door Joseph Luften en Harry Ingham, ontleent zijn naam aan de voornamen van de bedenkers. Het dient als een effectief hulpmiddel om de communicatie tussen mensen te bevorderen en hun gedrag beter te begrijpen.

Het Johari-venster bestaat uit vier kwadranten, elk vertegenwoordigend:

1. Open ruimte (open quadrant): Bekend aan jezelf – Bekend bij anderen

Deze ruimte omvat gedrag dat zowel voor jouzelf bekend is als door anderen wordt waargenomen en erkend. Hierover kan openlijk gecommuniceerd worden. Soms kan echter gedrag dat bij jou bekend is, maar anderen irriteert, lastig zijn om te erkennen. Het is essentieel geduldig en voorzichtig te zijn bij het bespreken van dergelijk gedrag.

Het open kwadrant omvat alle aspecten die algemeen bekend zijn bij anderen, zoals specifieke vaardigheden, respectvol gedrag, en persoonlijke voorkeuren.

1. Blinde Vlek (blind quadrant): Onbekend aan jezelf – Bekend bij anderen

Het blinde kwadrant vertegenwoordigt aspecten die jij niet over jezelf weet, maar anderen wel. Dit kan leiden tot communicatieproblemen als het niet wordt aangepakt. Effectieve feedback is cruciaal om bewustwording te creëren over gedrag dat zich in de Blinde Vlek bevindt.

De Blinde Vlek kan negatieve gevolgen hebben als anderen over je praten zonder dat je op de hoogte bent van bepaalde gewoonten of gedragingen.

1. Verborgen Gebied (verborgen quadrant): Bekend aan jezelf – Onbekend bij anderen

In het Verborgen Gebied houd je bewust informatie voor jezelf die niet gedeeld wordt met anderen. Het kan variëren van persoonlijke hobby's tot diepere ervaringen. Zelfonthulling neemt toe door interactie, en wat eerst verborgen was, kan geleidelijk aan naar de Open Ruimte verschuiven.
Zo kan een kantoormedewerker het voor zijn collega’s verborgen houden dat hij in zijn vrije tijd jazzgitarist is. Dezelfde kantoorklerk heeft misschien een goede collega met wie hij wel zijn hobby deelt, waardoor het toch een onderwerp voor communicatie is. In dat geval verschuift dit Verborgen Gebied langzaam naar de Open Ruimte.

1. Onbekend Gebied (onbekend quadrant): Onbekend aan jezelf – Onbekend bij anderen

Het Onbekende Gebied bevat informatie die zowel voor jou als anderen volledig onbekend is en geen onderwerp van discussie vormt. Het kan nieuwe aspecten van iemands gedrag, overtuigingen en gevoelens bevatten die nog niet aan het licht zijn gekomen.

Hoe gebruik je het Joharivenster?

Het gebruik van het Johari-venster is een essentieel instrument voor het bevorderen van zelfinzicht en effectieve communicatie. Velen beperken zich echter tot de Open Ruimte, waarbij cruciale elementen zoals oogcontact, lichaamstaal en communicatiestijlen worden verwaarloosd. Het verbergen van gevoelens of gedachten kan leiden tot communicatie-uitdagingen en ongefundeerde kritiek.

Een individu met een gezonde eigenwaarde reageert constructief op onthullingen uit de Blinde Vlek. Openheid voor opbouwende kritiek verplaatst informatie naar de Open Ruimte, waar gezonde interactie kan gedijen. Diverse communicatiestijlen, temperamenten en persoonlijke stressfactoren, vaak buiten het professionele leven gehouden, kenmerken de complexiteit van menselijke interactie.

Het Johari-venster blijkt effectief in het begrijpen van de dynamiek tussen werknemers en werkgevers, vaak aangeduid als een openbaarmakingsmodel of zelfbewustzijnsmodel. Het biedt inzicht in ervaringen, opvattingen, houdingen, vaardigheden en motivaties binnen een specifieke context.

Het model beschrijft informatie vanuit vier perspectieven, waarbij helder wordt welke informatie bekend is bij het individu en/of anderen. Bovendien kan het model worden toegepast om vergelijkbare informatie over een groep te onthullen in relatie tot een andere groep.

Feedback
Door middel van feedbackregels komt de boodschap minder hard aan, zal de ander zich minder snel aangevallen voelen, en is de kans groot dat hij zich bewust wordt van zijn gedrag. Bovendien leidt goede feedback tot wederzijds begrip, gezamenlijke afspraken, en een prettige samenwerking. De basisregel bij feedback is het communiceren vanuit de ik-boodschap. Zodra dit achterwege wordt gelaten, kan de ander zich bijzonder aangevallen voelen. 'Het is mij opgevallen dat je het werk gisteren niet hebt afgekregen' komt nu eenmaal zachter over dan 'jij hebt je werk gisteren niet afgekregen'. Vervolgens mag er aan de ander gevraagd worden of deze constatering klopt en of hij dit zelf ook in de gaten heeft gehad. Gedurende het gehele gesprek is de ik-boodschap van cruciaal belang. Wanneer er bewustwording bij de ander is (en hij als het ware van zijn Blinde Vlek naar de Open Ruimte verschuift), is de tijd rijp om samen naar mogelijke oplossingen te kijken. Ook het geven van complimenten helpt om de sfeer goed te houden; 'Ik ben blij dat je het zelf ook gemerkt hebt, en ik ben benieuwd of je een idee hebt om dit in de toekomst te voorkomen'. Door met elkaar in gesprek te gaan, komen er goede ideeën die voor de aangesproken persoon acceptabel zijn en waarin hij zich prettig voelt. De Open Ruimte is nu volledig en er kan open over het issue gesproken worden.

Vertrouwelijkheid
Vertrouwelijkheid vormt de basis van het Johari-venster. Hoewel het model heldere informatie verschaft, hoeft niet alles openlijk besproken te worden. Informatie in de Open Ruimte kan nog steeds vertrouwelijk zijn, en in situaties zoals het voorbeeld van de kantoorklerk, die zijn jazzgitaarhobby in vertrouwen deelt met een collega, dient vertrouwelijkheid gerespecteerd te worden.

Johari-sjabloon

ShopPerfect bedrijfsadvies heeft een excelbestand gemaakt met daarin een viertal Joharivensters, zodat er met vier personen een Joharivenster ingevuld kan worden. Er is een korte handleiding aan het bestand toegevoegd, maar verder gebruik zal voor zich spreken. Je kunt dit bestand GRATIS en vrijblijvend downloaden en onbeperkt gebruiken.
Heb je toch nog vragen? Neem dan gerust contact op.